O herbie miasta Lwówka
Miasto Lwówek miało dwie lokacje. Pierwszą w 1414 r. jako miasto Wojszyno (powstałe w wyniku połączenia dwóch wsi szlacheckich – Wojszyno i Więcewojszyno). Przywilej lokacyjny został nadany przez króla Władysława Jagiełłę 1 października 1414 r. podczas oblężenia bronionej przez Krzyżaków Brodnicy. Teren pierwszej lokacji znajduje się w obecnych granicach miasta. Druga lokacja to powstanie miasta Lwów w 1419 r. Ówczesny właściciel tych terenów Sędziwój z Ostroroga, korzystając z pełnienia funkcji wojewody poznańskiego, 1 lipca 1419 r. przeniósł prawa miejskie z Wojszyna na nowopowstały Lwów.
Nie znamy niestety żadnych pieczęci – na których odzwierciedlano herb miasta – z okresu istnienia pierwszego miasta Wojszyna. Najstarsza znana informacja dotycząca pieczęci miejskiej pochodzi z 1441 r. Wówczas w dokumencie wydanym przez władze miasta zawarto formułę sigillacyjną, która świadczyła o istnieniu takowej pieczęci.
Najpóźniej do końca XVIII w. pieczęcie, którymi posługiwały się władze miejskie, odzwierciedlały herb rodowy dziedziców miasta. Stąd od lokacji w 1414 r. do początków XVII w. był to herb Nałęcz, którym posługiwali się Ostrorogowie Lwowscy, następnie dziedzicami miasta byli Opalińscy (herb Łodzia), Trąmpczyńscy (herb Topór), Pawłowscy (herb Wierzbno) i Łąccy (herb Korzbok).
W tradycji zachowało się przekonanie, iż herb złotego lwa miał zostać nadany przez Sędziwoja z Ostroroga. Kłóci się to jednak z zachowanymi do czasów współczesnych zabytkami sfragistycznymi. Najstarszy znany herb z pieczęci miejskiej, na którym pojawia się wizerunek lwa, pochodzi z 1783 r. W polu pieczęci znajdowała się jednołukowa tarcza herbowa. W tarczy lew wspięty w prawo.
Przez cały okres zaboru pruskiego (niemieckiego) funkcjonował następujący wizerunek herbu miasta: na srebrnym (białym) polu czerwony lew zwrócony w prawą stronę (w heraldyce strony są odwrócone – prawa strona heraldyczna odpowiada prawej stronie rycerza piastującego tarczę, czyli lewej stronie widza – zatem lew opisany jako zwrócony w prawą stronę faktycznie ukazywany jest zwrócony w lewą stronę). Motyw lwa był przedstawiany na pieczęciach miasta w zróżnicowany sposób, gdyż spotykamy także wizerunek lwa siedzącego z koroną na głowie.
Po odzyskaniu niepodległości w 1919 r. Lwówek posługiwał się nadal pieczęcią z wizerunkiem lwa. Do 1939 r. trudno jednoznacznie określić (brakuje zabytków przedstawiających herb w kolorze), jakimi kolorami heraldycznymi się posługiwano. Pewnym jest natomiast to, iż w marcu 1939 r. Ministerstwo Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego zaakceptowało wzór herbu, którego autorem był Włodzimierz Budka – wieloletni pracownik Archiwum Państwowego w Krakowie, dyrektor placówki w latach 1949-1950. Wizerunek herbu zakładał błękitny kolor na polu tarczy herbowej oraz umieszczonego na niej zorientowanego faktycznie w lewo (w heraldyce w prawo) złotego (żółtego) lwa.
Chęć uporządkowania herbu miasta i utworzenia flagi gminy Lwówek oraz wpisania tych ustaleń do Statutu miasta wyraziła Rada Miejska w Lwówku uchwałą nr VI/38/2019 z 28 lutego 2019 r. Problem doboru prawidłowej tarczy w herbie miejskim pozostawiono decyzji Komisji Heraldycznej działającej przy Ministerstwie Spraw Wewnętrznych, która sankcjonuje takie decyzje. W projekcie uchwały następująco opisano flagę: Przyjmuje się projekt flagi Gminy Lwówek w proporcji 5:8 (wysokość do długości), składającej się z trzech pasów poziomych. Dwóch zewnętrznych koloru złotego, o wysokości ¼ płata, pomiędzy którymi jest pas koloru błękitnego, o wysokości ½ płata. Dodatkowo na pasie koloru błękitnego w ¼ długości płata, od strony drzewca znajduje się złoty Lew stanowiący wizerunek Lwa z herbu Gminy Lwówek.
Uchwała Komisji Heraldycznej przy Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji (nr 32-1143/O/2019) z 12 kwietnia 2019 r. w sprawie przedłożonych przez Radę Miejską w Lwówku projektów herbu, flag i banneru gminy Lwówek wyrażała pozytywną opinię członków wyżej wymienionej komisji. Zwrócono jednak uwagę, że podczas tworzenia godła herbowego Lwówka w okresie międzywojennym, godła – co nie ulega wątpliwości – poprawnie wyprowadzonego z miejscowej tradycji sfragistycznej i heraldycznej oraz usankcjonowanego decyzją Ministra Spraw Wewnętrznych z marca 1939 r., popełniono kilka błędów rysunkowych, które w innym przypadku należałoby usunąć (np. liczba pazurów, proporcje ciała). Jednakowoż herb Lwówka z 1939 r. (…) należy do tej niewielkiej grupy zachowanych zabytków i – jako rzadki przykład międzywojennej sztuki heraldycznej (obok herbów np. Warszawy czy Łodzi) – powinien być zachowany w nienaruszonym stanie.
Autor: Szymon Konieczny – Ośrodek Wiedzy o Regionie w Lwówku. Lwówek, 21 czerwca 2023 r.
