Przyroda w gminie Lwówek
Gmina Lwówek cechuje się niewielką lesistością, a mianowicie 18,8% (dla porównania średnia województwa poznańskiego wynosi 23%, a średnia krajowa – 27%). Ciekawe lasy liściaste porastają płn.-wsch. skraj gminy, w dolinie Mogilnicy przy granicy z gminą Pniewy (utworzono tam 3 leśne rezerwaty przyrody). Niewielkie obszary leśne urozmaicają krajobraz okolic Pakosławia, Chmielinka Lipki Wielkiej i Grońska. Natomiast rozległe kompleksy borów sosnowych, rozpoczynających się przy zach. skraju gminy Lwówek (za Komorowicami, Zębowem i Liniami), porastają teren sąsiedniej gminy Miedzichowo.
W najbliższych okolicach Lwówka krajobraz wzbogacają sady, m.in. wiśniowe. Na całym natomiast opisywanym terenie występują zadrzewienia śródpolne w postaci szpalerów i alei drzew liściastych, sadzonych przy drogach.
Skupiskami starych, dorodnych drzew są parki pałacowe i dworskie, wśród których na szczególną uwagę zasługują parki w Posadowie, Brodach, Pakosławiu, Lwówku i Koninie. Największymi drzewami o wymiarach pomnikowych są dęby szypułkowe w Krzywym Lesie (obw. 555 cm) i Posadowie (420 cm), platan klonolistny w Brodach (570 cm), jesion wyniosły w Brodach (530 cm), topola czarna w Liniach (475 cm), lipa szerokolistna w Brodach (650 cm, drugi co do wielkości okaz tego gatunku w Wielkopolsce) i lipa drobno-listna w Koninie (490 cm), sosna wejmutka w Pakosławiu (380 cm). W lasach spotkać można jelenie, sarny, dziki, lisy, zające i wiewiórki. Na Jeziorze Zgierzynieckim gniazdują m.in. gęsi gęgawe, łabędzie nieme, żurawie zwyczajne, mewy śmieszki, a zalatuje też wiele innych.
Wody zajmują 1,1% powierzchni gminy Lwówek. Leży ona w dorzeczu Obry. Na wschód od miasta z płn. zach. na płd. wsch. płynie Mogilnica, prawy dopływ Obry. Z kolei przez obniżenie terenu na zachodzie płynie niewielka struga Czarna Woda, wpływająca do jezior zbąszyńskich. Mimo, że okolice Lwówka leżą w przeważającej części na Pojezierzu Poznańskim, brak tu większej ilości jezior; można napotkać je tylko na północy gminy.
Największe w przeszłości Jez. Zgierzynieckie (pow. ok. 50 ha) od końca XIX w. intensywnie zarasta i do dziś powierzchnia tafli wody uległa znacznemu zmniejszeniu. Obecnie największe jest Jez. Konińskie (pow. 24 ha). Dwa małe jeziora Linie (pow. 12 i 8 ha) leżą na płn. od wsi o takiej samej nazwie. Inne małe, bezimienne jezioro znajduje się na płn. wsch. od Konina.
Las Grądowy nad Mogilnicą – Rezerwat leśny (pow. 7,35 ha, utworzony w 1959 r.), położony na terenie gminy Pniewy, przy leśnictwie Dąbrowa, 5 km na płn. wsch. od Lwówka, na wschód od szosy nr 92, na wys. ok. 102 m n.p.m. Ochronie podlega fragment pięknego, wielogatunkowego lasu dębowo-grabowego. W ok. 60- do 100-letnim drzewostanie występują dęby szypułkowe, buki pospolite, graby, lipy drobnolistne, klony pospolite i jawory, topole osiki, jesiony wyniosłe i olsze czarne oraz sosny pospolite i modrzewie europejskie. Najstarsze dęby i buki osiągają imponujące rozmiary: ponad 2,2 m obwodu i 32 m wysokości. W wyżej położonej, bardziej suchej części rezerwatu las ma charakter grądu wysokiego, natomiast w niższej i wilgotniejszej części nosi cechy grądu niskiego.
Miejsca charakteryzujące się szczególnie ciekawą florą i fauną objęte zostały ochroną przez uznanie za rezerwaty przyrody. Na opisywanym obszarze znajduje się rezerwat ornitologiczny i 3 rezerwaty leśne.
Jakubowo – Rezerwat leśny (pow. 4,02 ha, utworzony w 1959 r.), położony na terenie gminy Pniewy, 8 km na płn. wsch. od Lwówka, na zachód od szosy z Jakubowa do Turowa i Brodów, na wys. ok. 98 m n.p.m. Znajduje się w górnym biegu Mogilnicy, przy płd. skraju niewielkiego kompleksu leśnego, którego drzewostan tworzą buki, dęby oraz graby, a także wiązy, jesiony, olsze i jawory. Ochronie podlega fragment pięknego starodrzewu, w którym panują buki rosnące w zasięgu swego gromadnego występowania. Kolumnowe pnie tego gatunku osiągają rzadko spotykane rozmiary: przeciętna pierśnica wynosi od 65 do 100 cm, a wysokość dochodzi do 38 m. Dolne piętro drzewostanu tworzą graby. W podszycie pojawiają się derenie świdwy i trzmieliny zwyczajne. W runie spotkać można żankiel zwyczajny i storczyk gnieźnik leśny – związany z buczynami oraz gajowiec żółty, przylaszczkę pospolitą, turzycę palczastą i czernieć gronkowy. W zagłębieniach terenowych i na obrzeżach małych bagienek z okresowo stojącą wodą pojawiają się fragmenty łęgu jesionowo-wiązowego. W płd. części rezerwatu rosną 2 dorodne brekinie o pierśnicach 25 i 36 cm
Rezerwat na Jeziorze Zgierzynieckim im. Bolesława Papiego – Rezerwat ptasi (pow. 71,43 ha, utw. w 1974 r.), położony 5 km na wschód od Lwówka, po płd. stronie drogi ze Zgierzynki do Brodów, na wys. ok. 93 m n.p.m. Znajduje się w płn. części dorzecza Mogilnicy; obejmuje płytkie, zarastające jezioro oraz łąki otaczające zabagnione brzegi. Utworzono go na wniosek Koła Naukowego Leśników Akademii Rolniczej w Poznaniu, złożony w 1967 r. Od tego czasu trwają nieprzerwanie obserwacje i badania na tym terenie.
Przed 1939 r. Jezioro Zgierzynieckie było stosunkowo dużym akwenem, sięgającym od wsi Zgierzynka do szosy Pakosław-Brody. Niestety, prace melioracyjne prowadzone w okresie powojennym (m.m. pogłębienie w 1990 r. koryta Mogilnicy) spowodowały obniżenie poziomu wód gruntowych i lustra wody w jeziorze. Dzięki energicznym działaniom pracowników AR w Poznaniu, podjętym w latach dziewięćdziesiątych, rezerwat chroniony jest przed niekorzystnym wpływem nieprzemyślanych prac odwadniających.
Na płd. od jeziora położony jest mały kompleks leśny z rezerwatem “Wielki Las”. Rezerwat stanowi ostoję lęgowych i przelotnych ptaków wodno-błotnych, wśród których wiele należy do gatunków rzadkich. Charakteryzuje się ogromnym bogactwem fauny, reprezentowanej przez blisko 140 gatunków ptaków; wśród nich 60 gatunków ptaków lęgowych.
Jezioro Zgierzynieckie jest trzecią pod względem liczebności w Wielkopolsce ostoją gęsi gęgawych (25 par). W ostatnich latach można jesienią na nim spotkać ponad 4000 gęsi, m.in. gęsi gęgawe, zbożowe i białoczelne. Na Jez. Zgierzynieckim późnym latem i jesienią występują żurawie w liczbie do 1000 osobników (największe skupisko w Wielkopolsce), jako że rezerwat leży na trasie wędrówki tych ptaków. Z innych obserwowanych gatunków warto wymienić: bąka, brzeczkę, strumieniówkę, podróżniczkę, dziwonię oraz kropiatkę, a także mewę śmieszkę, tworzącą kolonię liczącą ponad 150 gniazd. W czasie istnienia rezerwatu na jego terenie zaobserwowano też m.in. czaplę białą, szablodzioba, gęś małą, kormorana, bociana czarnego, orlika, orła bielika, rybołowa i wiele innych. Na uwagę zasługuje również najliczniejsze w Wielkopolsce noclegowisko kruków na słupach linii wysokiego napięcia w pobliżu rezerwatu, liczące w 1987 r. aż 400 osobników. W latach siedemdziesiątych na polach w okolicach Brodów i Posadowa gnieździły się niezwykle rzadkie dropie. Na terenie rezerwatu występuje też wiele gatunków ssaków, wśród nich liczne dziki i jelenie oraz wydry, jenoty i lisy. W ostatnich latach (1987, 1988, 1990) zaobserwowano wilki, a przed laty – także łosie. Jesienią 1991 r. pracownicy AR z Poznania osiedlili na terenie rezerwatu bobry. Wśród roślin rezerwatu dostrzec można wiele gatunków rzadkich, m.in. tłuszcza pospolitego, goryczkę błotną, kruszczyka błotnego, kłóć wiechowatą i storczyka kukawkę. W nazwie rezerwatu upamiętniony jest Bolesław Papi (1923-44) – ornitolog-amator, wywodzący się z rodziny włosko-niemieckiej, który zginął w Starachowicach w czasie zamachu AK na szefa radomskiego gestapo
Wielki Las – Rezerwat leśny (pow. 3,00 ha, utworzony w 1959 r.), położony 5 km na wschód od Lwówka, na płn. od szosy Lwówek-Opalenica, na wys. ok. 96 m n.p.m. Znajduje się w płn. części dorzecza Mogilnicy, pośrodku niewielkiego, odosobnionego kompleksu leśnego, którego drzewostan tworzą m.in. wiązy, jesiony, olsze, buki oraz dęby. Cały ten kompleks leśny zasługuje na objęcie ochroną i przygotowywane jest jego włączenie do powiększonego “Rezerwatu na Jez. Zgierzynieckim”. Ochronie podlega fragment ponad stuletniego łęgu jesionowo-wiązowego, będącego rzadkością w Wielkopolsce.
We wschodniej części rezerwatu przeważają jesiony wyniosłe, a w zachodniej – wiązy polne. W drzewostanie występują ponadto wiązy szypułkowe oraz dęby szypułkowe, buki pospolite, klony jawory i brzozy brodawkowate. Podrost tworzą gatunki wchodzące w skład drzewostanu oraz czeremcha zwyczajna, dereń świdwa i bez czarny. Runo chronionego lasu budują następujące gatunki: szczyr trwały, świerząbek korzenny, czyściec leśny, czartawa pospolita, ziarno-płon wiosenny i inne.
